Okçuluk Malzemelerini Ayrıntılı Şekilde İnceledik
Okçuluk sporunun temel yapı taşlarından bir tanesi de hiç şüphesiz sporcunun kullanacağı okçuluk malzemeleridir. Okçuluk sporuyla ilgilenen her sporcunun zihinsel, fiziksel ve teknik açıdan belirli bir seviyeye gelmesinden sonra en önemli etken sporcunun sahip olması gereken okçuluk malzemeleridir. Okçunun kullanacağı okçuluk malzemelerinin markası, kalitesi, yayın boyu, yayın sertliği ve ekipmanların birbirine uyumu, sporcunun performansını etkileyen önemli bir faktördür.
Sporcunun okçuluğa başlamasından profesyonel olma anına kadar öncelikle süreç çok iyi yönetilmelidir. Bu süreci sporcu kendi başına değil, bir antrenör eşliğinde disiplinli ve belirli bir plan eşliğinde yürütmesi gerekmektedir. Sporcunun profesyonel okçuluk malzemelerine sahip olmasına kadar geçen süreç ise şöyledir;
- 1.Basamak Zihinsel Süreç
- 2.Basamak Fiziksel Süreç
- 3.Basamak Teknik Süreç
- 4.Basamak Malzeme Süreci
Okçuluk sporuna yeni başlamak isteyen sporcunun öncelikle antrenör tarafından fiziksel ve zihinsel açıdan uygunluğu kontrol edilmelidir, bu kontrol süreci sonunda sporcuyla teknik olarak çalışmalar başlar. Okçunun, teknik çalışmalara ilk etapta temel eğitim yaylarıyla başlaması gerekir. Temel Eğitim süreci içinde sporcu en yumuşak yayla başlar ve planlanan antrenman süreci içinde kas hafızası oluşturularak yayı sertleşir. Kas hafızası oluşan sporcunun tekniğide oturmuşsa artık profesyonel okçuluk malzemelerine sahip olma süreci başlamış demektir. Bu süreçte yapılması gereken ;
- Sporcunun ne tür bir yay kullanacağının belirlenmesi
- Kol boyunun ölçülmesi
- Çekiş ağırlığının ölçülmesi
- Malzemenin kurulması ve ayar yapılması
Bu ölçümler en doğru şekilde ölçülüp herhangi bir hataya yer verilmemesi gerekmektedir. Çünkü profesyonel ekipmanlar maddi açıdan pahalı olduğu için sporcu bir defa malzeme alacaktır ve beklide 2. defa malzeme alma şansı olmayacaktır. Bu sebepten okçuluk malzemeleri alınmadan önce sporcunun yaşı, kas gelişimi, kol boyu, çekiş ağırlığı,ne tür bir yay kullanacağı doğru bir şekilde belirlenmelidir. Yanlış malzeme seçimi performans vermeyeceği gibi sporcunun okçuluk sporunu bırakmasına neden olabilir.
Okçuluk malzemeleri alındıktan sonra dikkat edilmesi gereken diğer konuysa malzemelerin kurulumudur. Eğer ki; malzemeler kurulurken ya da kurulduktan sonra doğru bir ayar yapılmamışsa sporcunun yine verim alması söz konusu olamaz. Malzeme ayarı yapıldıktan sonra artık sporcu kişiselleşmiş okçuluk malzemelerini test edebilir. Malzeme testi sırasında uyulması gereken kurallara da uyularak eksikler giderilir, ince bir ayar yapılır ve sporcunun en üst seviyede performans alması sağlanır.
NOT: Yeni alınan okçuluk malzemeleri alanında uzman bir antrenör tarafından kurulmalıdır. Kurulum esnasında antrenör her bir okçuluk malzemesini detaylıca inceleyip, her hangi bir kırık, deforme, uyumsuzluk ve vidalarında eksiklik olup olmadığı detaylıca kontrol etmelidir.
Okçulukta Yay Malzemeleri
GÖVDE/HANDLE/RİSER : Yay Kanadı (limp), Nişangah (sight), ok yatağı (rest) gibi temel malzeme bileşenlerinin bir arada toplandığı ana parçadır. Bu yay parçası ahşap, plastik olabildiği gibi en çok tercih edileni ise carbon maddeden yapılanıdır.Olimpik (recurve) yaylarda kullanılır.
Gövde-handle-riser
YAY KANADI/LİMB: Gövdeye takılan bu okçuluk malzemesi alt kanat ve üst kanat olmak üzere 2 parçadan meydana gelir. Yayı çekiş esnasında esnemesinden dolayı üzerinde topladığı enerjiyi kiriş aracılığıyla oka vererek ne kadar ileri gideceğini belirler. Yayın yumuşak mı ya da sert mi olacağına kanatlar karar verir.Fiber, carbon, fiber carbon maddelerinden yapılabilmektedir. Olimpik (recurve) yaylarda kullanılır.
yay kanadı-limbs
KİRİŞ / STRINGS : Kanatların 2 ucuna takıldıktan sonra yayın gergin bir konuma gelmesiyle birlikte, çekilmesiyle kanatlarda oluşan enerjinin oka iletilmesinde görev alan ekipmandır. Günümüzde bir çok maddeden yapılabilmesinin yanında, her markadaki kiriş iplerinin kalınlığı birbirinden farklıdır. Bu sebepten kirişler kat kat sarılarak yapılırken kaç katlı bir kiriş olacağı tamamen kullanılan markaya bağlıdır. Her yay türünde vardır.
kiriş-strings
NİŞANGAH/ SIGHT: Göz ile alınan nişan sayesinde oku hedefe göndermeyi sağlar. Üzerinde ince ayarlar yapılabilirken sağa-sola ve yukarı-aşağı hareket ettirilebilir. Hafif olması sebebiyle en çok carbon maddeden yapılanı tercih edilir. Olimpik (recurve) ve Makaralı (compound)yaylarda kullanılır.
klasik yay nişangah-sight
OK YATAĞI/REST: Gövde üzerinde kendisine ait alana mont edildikten sonra,Okun yaya konulduğu andan yaydan ayrıldığı ana kadar oku üzerinde taşıyan parçadır. Olimpik (recurve) ve Makaralı (compound)yaylarda kullanılır.
Recurve Yaylarda gövde üzerinde 2 tane rest noktası olur. Genelde arkadaki (Yandan bakıldığında sağdaki) noktaya rest mont edilir. Ancak Kore’li okçular okların daha iyi spine aldığını düşündüklerinden öndeki noktaya resti mont etmektedirler.
BERGER/PLUNGER/BASINÇ DÜĞMESİ : Okun uçuşa geçtiği anda okun sertliğinin ve yumuşaklığının ayarlanmasına yardımcı olan okçuluk malzemesidir. Sadece olimpik (recurve) yaylarda kullanılır.
CLİCKER : Yayın hep aynı uzunlukta çekilmesini belirleyen ve böylelikle okçunun atışlarında istikrarlı olmasını sağlayan ekipmandır. Sadece olimpik (recurve) yaylarda kullanılır.
PARMAKLIK/FINGER TAB : Sporcunun kirişi çekme sırasında parmaklarıyla kiriş arasında girerek sporcunun parmaklarının zarar görmesini engeller.Deri ve plastik olan türleri vardır.Geleneksel ve Olimpik yay modellerinde kullanılır. Sadece olimpik (recurve) ve geleneksel yaylarda kullanılır.
SADAK/QUIVER : Okların içine konulduğu ve okların zarar görmesini engellemek için güvende tutulduğu bir yada birden fazla bölmesi olan malzemedir.Üzerinde kolluk ve parmaklıkların konulabileceği fermuarlı bölmeleri olan modeller en çok tercih edilenleridir. Her okçuda olması gerekmektedir.
KOL KORUMA/ARMGUARD : Atış için çekilmiş bir kirişin bırakılmasıyla, kirişin kola çarparak sporcunun yaralanmasını engelleyen deri, polyester ve plastikten yapılan okçuluk malzemesidir. Her okçuda olması gerekmektedir.
DENGELEYİCİ/STABİLİZATÖR : Ok yaydan çıkarken yayda oluşan titreşimi ve gürültüyü absorve eden ortalama olarak 26-28-30 inç uzunluğunda carbon, alüminyumdan yapılan uzun çubuktur. Aynı zamanda yayın ağırlık merkezinin dengeye gelmesinde önemli rol oynar.Uç kısmına ağırlığı arttırması için damper adı verilen ağırlık takılabilir. Olimpik (recurve) ve Makaralı (compound)yaylarda kullanılır.
AYAKLIK/BOW STAND : Yay askısı olarakta bilinen bu ekipman ok atışı bittikten sonra yayın üzerine konulduğu 3 ayaklı bir sehbadır. Her yay türünde ortak bir ekipmandır.
GÖĞÜSLÜK/CHESTGUARD : Sporcunun göğüs kısmına kirişin sürtmesiyle yaralanmasını engel olmak için kullanılır.Kendi için sporcuya göre ebatları vardır. Her okçuda olması gerekmektedir.
GEZ/PEEP Sadece makaralı yaylarda bulunan ana kiriş üzerindeki, bakıldığı zaman üzerindeki delik içinden nişangahın görülüp nişan almaya yarayan okçuluk malzemesidir.Peep sight denen bir sargı yöntemiyle kirişn üzerine sabitlenir. Sadece Makaralı (compound)yaylarda kullanılır.
MERCEK/SCOPE : Hedefi yaklaştırmakta kullanılan, 0.50, 0.75 ve1.00 gibi mercek değerleri olan nişangah parçasıdır.Aynı zamanda üzerinde denge terazisi bulunmasından dolayı yayın sağ ve sol dengesinin bulunmasına aracı olur. Sadece Makaralı (compound)yaylarda kullanılır.
TETİK/RELEASE : Ana kiriş üzerinde bulunan d-loop (aslan ağzı) ipine geçirilerek atış yapmayı sağlayan mekanik bir parcadır. Elden (reflex) ve bilekten olmak üzere 2 çeşidi bulunur. Sadece Makaralı (compound)yaylarda kullanılır.
OK/ARROW : Ok 4 kısımdan meydana gelir.Bunlar;
- Ok ucu
- Ok gövdesi (shaft)
- Ok tüyü
- Ok arkalığı (nock)
Sporcunun kullanacağı ok, yayına uygun olmalıdır. Yumuşak yay yumuşak ok, sert yaya sert ok kullanılır. Okların yumuşaklığı ve sertliği “spine” değer olarak tanımlanır.Okların üzerindeki sayılar büyüdükçe ok yumuşar ve boyu uzar, sayılar küçüldükçe sertleşir ve boyu kısalır.Bir okun parçaları bir araya getirilirken ok ucunun ağırlığı ve tüylerin düz mü yoksa kıvırcık mı olacağı önceden hesaplanmalıdır.
Ok Çeşitleri;
-Carbon
-Carbon Alüminyum (Kompozit) (En çok tercih edilendir)
-Alüminyum
-Fiber
-Ahşap
-Oklar 70 metrelik bir mesafeye gidene kadar yaklaşık 24-27 tur kendi etrafında döner.
-Okun arkasındaki tüy; Okun giderken merkezde kalmasını sağlar.
OKÇULUKTA HEDEF MALZEMELERİ
HEDEF MİNDERİ/STRAW TARGET : Resmi yarışmalarda 122cm çapında olan saman veya sentetik eva malzemesinden yapılan, okun saplandığı ekipmandır. Yarışmanın kategorisine göre üzerine hedef kağıtları takılır.
HEDEF AYAĞI/TARGET STAND : %10-%15 arası eğimle düz bir zemine konulan hedef minderinin üzerine konulduğu ve hedef minderini yerden yüksekte durmasını sağlayan okçuluk malzemesidir.3 ayak veya 4 ayak şeklinde iki modeli bulunmaktadır.
HEDEF KAĞIDI/TARGET FACES : Hedef minderi üzerine hedef çivisiyle takılan ve üzerinde 10’dan 1’e kadar sayı bulanan kağıttır. 122cm, 80 cm, 60 cm gibi ölçülerde olur. Her uzaklık için özel olarak belirlenmiş hedef kağıtları kullanılır.
KORUMA AĞI/NETTING: Okların hedef minderine isabet etmeyipte, daha ileri gitmesini engelleyen, esneyebilen, genellikle koyu yeşil renkte olan ağdır. Duvara mont edilecek olursa en az duvarla arasında 40 cm olması gerekmektedir.
